زنگ خطر خشکسالی در کرمانشاه: کاهش ۳۵ درصدی بارش‌ها و لزوم مدیریت اضطراری آب
استان کرمانشاه با کاهش چشمگیر ۳۵ درصدی بارش‌ها نسبت به سال گذشته، در آستانه مواجهه با بحران خشکسالی قرار گرفته است. سرپرست شرکت آب منطقه‌ای استان، بر لزوم مدیریت مصرف آب و اتخاذ تدابیر اضطراری برای جلوگیری از تبعات جبران‌ناپذیر این وضعیت تأکید کرده است.
وضعیت بحرانی بارش‌ها و شهرستان‌های شرقی
مرتضی حسن‌آبادی، سرپرست شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه، با اشاره به وضعیت نامناسب بارش‌ها در سال آبی جاری (از ابتدای مهر ۱۴۰۳ تاکنون)، اظهار داشت: “در این مدت، میانگین بارش‌های استان نسبت به سال قبل ۳۵ درصد کاهش داشته است. با توجه به زمان باقی‌مانده تا پایان سال آبی و عدم پیش‌بینی بارش‌های قابل توجه، احتمالاً با کاهش بیشتری نیز مواجه خواهیم شد.”
وضعیت شهرستان‌های شرقی استان در زمینه کاهش بارش‌ها وخیم‌تر است. حسن‌آبادی افزود: “در کنگاور ۴۷ درصد، صحنه ۴۱ درصد و هرسین ۳۸ درصد نسبت به سال گذشته با کاهش بارندگی روبرو بوده‌ایم که این میزان نیز احتمالاً تا پایان سال آبی افزایش خواهد یافت.” این کاهش محسوس بارش‌ها، به طور مستقیم بر آب‌های سطحی، رواناب‌ها، آورد سدها و به ویژه آب‌های زیرزمینی تأثیر منفی خواهد گذاشت.
راهکارهای مقابله با کم‌آبی: از کشاورزی تا چاه‌های غیرمجاز
حسن‌آبادی با تأکید بر لزوم آمادگی برای شرایط کم‌آبی، یکی از مهم‌ترین راهکارها را جلوگیری از کشت‌های دوم و محصولات آب‌بر اعلام کرد. او افزود که این اقدام باید با هماهنگی بخش‌های مختلف از جمله جهاد کشاورزی انجام شود. وی به طور خاص به کشت برنج اشاره کرد که آسیب جدی به منابع آبی وارد می‌کند و بر لزوم پیشگیری جدی از آن تأکید کرد: “در زمینه مقابله با کشت برنج، مهم‌ترین کار پیشگیری است، نه اینکه اجازه بدهیم کشت صورت بگیرد و بعد سراغ امحا آن برویم که هزینه‌ها و دردسرهای خاص خود را دارد.”
مقابله با چاه‌های غیرمجاز نیز از دیگر برنامه‌های اصلی برای مدیریت خشکسالی امسال است. سرپرست شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه یادآور شد که سال گذشته نزدیک به ۵۰۰ حلقه چاه غیرمجاز مسدود شد و امسال هدف‌گذاری انسداد ۷۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در سطح استان در دستور کار قرار دارد. او تصریح کرد که چاه‌هایی که در حریم منابع تأمین آب شرب قرار دارند، در اولویت انسداد هستند، چرا که تأمین آب شرب پایدار در اولویت قرار دارد. امسال، بخش قابل توجهی از انسداد این چاه‌ها در نیمه اول سال انجام خواهد شد و برای جلوگیری از حفر چاه‌های جدید، دستگاه‌های حفاری غیرمجاز با همراهی دستگاه قضایی توقیف می‌شوند. همچنین، نظارت بر برداشت از چاه‌های مجاز با نصب کنتورهای هوشمند تشدید و تعدیل پروانه بهره‌برداری چاه‌های موجود نیز در دستور کار است.
مقابله با کشاورزان مهاجر و مدیریت مصرف در بخش کشاورزی
حسن‌آبادی بر لزوم مقابله جدی با کشاورزان مهاجر نیز تأکید کرد و بیان داشت که فعالیت این کشاورزان آسیب جدی به منابع آب و خاک استان وارد می‌کند که تبعات آن در سال‌های آینده بیشتر خود را نشان خواهد داد. او از مردم خواست تا با عدم اجاره اراضی خود به این کشاورزان، در جلوگیری از نابودی منابع آبی و خاکی استان همراهی کنند، چرا که هزینه بلندمدت فعالیت آن‌ها به مراتب بیشتر از اجاره‌ای است که می‌پردازند. متأسفانه، اهرم اجرایی چندانی برای برخورد با این کشاورزان در اختیار نیست و تنها همکاری مردم می‌تواند مؤثر باشد.
وی با بیان اینکه بخش عمده و نزدیک به ۹۰ درصد مصرف آب مربوط به بخش کشاورزی است، گفت: “اگر در این بخش تنها ۱۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف آب صورت بگیرد، سالانه نزدیک به ۱۲۰ میلیون مترمکعب آب به منابع آب زیرزمینی کرمانشاه برگشت داده خواهد شد.” این عدد در مقایسه با سایر مصارف بسیار قابل توجه است. مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی از طریق روش‌های مختلفی مانند افزایش راندمان، حرکت به سمت سیستم‌های نوین آبیاری و پرهیز از کشت‌های آب‌بر دنبال می‌شود.
حسن‌آبادی اعلام کرد که کسری کنونی مخازن آب زیرزمینی کرمانشاه حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب است، اما خوشبختانه اکنون روند کسری منابع آب زیرزمینی استان متوقف شده است. وی هشدار داد که کاهش منابع آب زیرزمینی جبران‌ناپذیر بوده و منجر به ایجاد فرونشست، فروچاله و کاهش کیفیت آب می‌شود. این وضعیت، لزوم توجه جدی و برنامه‌ریزی جامع برای مدیریت منابع آبی استان را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
