مقابله با قاچاق سوخت: طرح پایش لحظه‌ای تا پایان سال ۱۴۰۴ عملیاتی می‌شود
مجری طرح پایش لحظه‌ای زنجیره تأمین و توزیع فرآورده‌های نفتی شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران اعلام کرد که تا پایان سال ۱۴۰۴، طرح جامع پایش لحظه‌ای عملیاتی خواهد شد. این طرح با به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته، قصد دارد مبارزه‌ای پایدار و مؤثر با قاچاق سوخت را آغاز کند و سودجویان را از ادامه اقدامات غیرقانونی‌شان ناامید سازد.
مبنای قانونی و اهداف طرح
پویا معارفی، مجری این طرح، توضیح داد که پروژه پایش لحظه‌ای زنجیره تأمین و توزیع فرآورده‌های نفتی، ریشه در یک ماده قانونی در برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه و پیشرفت جمهوری اسلامی ایران دارد. بر اساس بند «پ» ماده ۴۴ این برنامه، وزارت نفت موظف به نصب سیستم‌های میترینگ جرمی و ایجاد سامانه مدیریت هوشمند انرژی در تمامی مراحل تولید، انتقال و توزیع نفت خام، گاز، فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در کشور شده است.
این طرح با هدف پایش دقیق فرآورده‌های نفتی در تمام مراحل تولید، انتقال و توزیع در سطح چهار شرکت اصلی وزارت نفت اجرا می‌شود. انتظار می‌رود بخش قابل توجهی از آن تا پایان سال ۱۴۰۴ عملیاتی شود. این اقدام شامل مجموعه‌ای گسترده از سیستم‌های میترینگ از مرحله تحویل نفت خام به پالایشگاه‌ها تا توزیع سوخت به جایگاه‌های مصرف است. علاوه بر این، موضوع حفاظت از ۱۴ هزار کیلومتر خط لوله شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت نیز در این طرح دیده شده و برنامه‌ریزی شده است که این خطوط به سیستم‌های نشت‌یاب اتوماتیک و هوشمند مجهز شوند.
فناوری‌های پیشرفته و امنیت سایبری بی‌سابقه
معارفی با اشاره به اینکه سامانه‌های جدید شامل فیبر نوری دفنی در کریدورهای ۹۵۰۰ کیلومتری خطوط نفتی خواهد بود، بیان کرد که این فناوری به کاهش خطر قاچاق و حفاظت فیزیکی خطوط کمک می‌کند. او افزود که ۱۸ بسته کاری در این طرح تعریف شده که تحت چهار پروژه اصلی قرار گرفته‌اند. پس از بررسی سوابق شرکت‌های فعال در این حوزه، تفاهم‌نامه‌ای در بهمن ۱۴۰۳ میان شرکت‌های مپنا، ایرانسل و شرکت طراحی و ساختمان نفت (ODCC) به عنوان اعضای مشارکت پیمانکاری و شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران به نمایندگی از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران امضا شد. اکنون تمامی اسناد قانونی و فنی برای آغاز اجرای طرح آماده است.
مجری طرح پایش لحظه‌ای در مورد امنیت شبکه سامانه‌های جدید نیز اطمینان خاطر داد و گفت: مراقبت‌های امنیتی در دو حوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری انجام می‌شود. حسگرهای هوشمند برای نصب روی تانکرهای حمل فرآورده‌های نفتی در نظر گرفته شده‌اند و مراحل دریافت گواهینامه از سازمان پدافند غیرعامل نیز در حال طی شدن است. سامانه‌های پایش تحت نظارت سازمان پدافند غیرعامل فعالیت می‌کنند و گواهینامه‌های لازم را برای تأمین امنیت برنامه‌نویسی، بسترهای انتقال داده و زیرساخت‌های ارتباطی دریافت می‌کنند. نکته مهم اینکه شبکه انتقال اطلاعات به‌طور کامل از اینترنت جهانی جدا بوده و در بسترهای اختصاصی شبکه ملی یا شبکه‌های شرکتی اجرا می‌شود. این لایه‌های امنیتی کمک می‌کنند تا تهدیدات سایبری به حداقل برسد و هرگونه عملیات خرابکارانه با موفقیت مسدود شود.
همکاری نهادهای دولتی و آینده مبارزه با قاچاق
معارفی در مورد اقدامات انجام‌شده برای جلوگیری از قاچاق فرآورده‌های نفتی گفت: ما با استفاده از جدیدترین فناوری‌ها، در ابتدا و انتهای خطوط لوله، سیستم‌های میترینگ نصب می‌کنیم و سامانه‌های حفاظتی را در کنار کریدورهای خطوط لوله راه‌اندازی خواهیم کرد تا امکان تعدی به زنجیره انتقال به حداقل برسد. او با اذعان به اینکه قاچاقچیان همواره روش‌های جدیدی برای دور زدن نظارت‌ها ارائه می‌دهند، تأکید کرد که این طرح با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، مبارزه‌ای پایدار و مؤثر با این پدیده را شکل خواهد داد و بسیاری از سودجویان از ادامه اقدامات غیرقانونی خود ناامید خواهند شد.
وی با اشاره به تأمین اعتبارات لازم برای اجرای پروژه گفت: منابع مالی مورد نیاز در ماده قانونی مربوطه مشخص و درخواست تخصیص اعتبارات انجام شده است. مجوزهای مهم در مراحل پایانی صدور قرار دارند و به محض دریافت، کار اجرایی به‌طور رسمی آغاز می‌شود. معارفی همچنین به همکاری نزدیک نهادهای دولتی و نظارتی از جمله دفتر ریاست جمهوری، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، نیروی انتظامی، وزارت نیرو و سایر دستگاه‌های اجرایی اشاره کرد. او بر اهمیت همکاری میان وزارتخانه‌ها و ارگان‌های مختلف در اجرای این طرح تأکید کرد، زیرا زنجیره تولید، انتقال و توزیع فرآورده‌های نفتی نیازمند هماهنگی گسترده میان دستگاه‌های اجرایی است.
این طرح جامع، با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و همکاری گسترده نهادهای دولتی، امید تازه‌ای برای کنترل و ریشه‌کن کردن قاچاق سوخت در کشور ایجاد کرده است. آیا فکر می‌کنید این پروژه می‌تواند به طور کامل از قاچاق سوخت جلوگیری کند و چه چالش‌هایی در مسیر اجرای آن ممکن است وجود داشته باشد؟
