چالش برق تابستان: آیا ایران تابستان بدون خاموشی را تجربه خواهد کرد؟
با رسیدن ضریب آمادگی نیروگاه‌های حرارتی به مرز ۹۸ درصد برای پیک مصرف تابستان، این پرسش مطرح می‌شود که آیا کشور قادر به عبور بی‌دغدغه از فصل گرم پیش رو، بدون اعمال خاموشی خواهد بود؟ هرچند تلاش‌های گسترده‌ای برای تعمیرات و بهینه‌سازی نیروگاه‌ها صورت گرفته، اما تداوم ناترازی تولید و مصرف، کاهش توان نیروگاه‌های برق‌آبی و کندی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، همچنان سایه خاموشی را بر سناریوهای تابستان امسال حفظ کرده است.
وابستگی سنگین به نیروگاه‌های حرارتی و چالش‌های پیش رو
شبکه برق ایران وابستگی شدیدی به نیروگاه‌های حرارتی دارد، به طوری که بیش از ۸۰ درصد برق مصرفی از این طریق تأمین می‌شود. این در حالی است که در سال‌های گذشته، نیروگاه‌های برق‌آبی نقش پشتیبان مهمی در مدیریت بار شبکه ایفا می‌کردند؛ اما با کاهش ذخایر سدها و وضعیت نامساعد منابع آبی، ظرفیت عملی این نیروگاه‌ها به شدت محدود شده است. این وضعیت، فشار مضاعفی را بر نیروگاه‌های حرارتی وارد می‌کند.
از سوی دیگر، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر با وجود وعده‌های مکرر، همچنان با شتابی کند دنبال می‌شود و سهم آن‌ها در تأمین بار شبکه به اندازه‌ای نیست که بتواند در شرایط بحرانی جایگزینی مؤثر و قابل اعتمادی باشد. این کندی در توسعه، یکی از نقاط ضعف اصلی در سبد تولید انرژی کشور به شمار می‌رود.
آمادگی حداکثری نیروگاه‌های حرارتی و فشار تعمیرات
ناصر اسکندری، معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی، اعلام کرده است که از نیمه دوم سال گذشته تاکنون، بیش از ۱۰۱ هزار مگاوات تعمیرات و بهینه‌سازی در نیروگاه‌های حرارتی به پایان رسیده است. پیش‌بینی می‌شود با اتمام اقدامات باقیمانده در خردادماه، این واحدها در موقعیت مناسبی برای پاسخ‌گویی به نیاز برق تابستان قرار گیرند.
اما نکته قابل تأمل اینجاست که بخشی از این تعمیرات، به دلیل محدودیت‌های سوخت در زمستان گذشته، با تأخیر انجام شده و برای جبران آن، برنامه‌های فشرده‌ای در فروردین‌ماه (آوریل ۲۰۲۵) اجرا شده است. این حجم بالای تعمیرات فشرده، گرچه برای حفظ آمادگی ضروری بوده، اما فشار مضاعفی را به شبکه تعمیراتی کشور وارد کرده است.
با این تلاش‌ها، برنامه‌ریزی صورت گرفته نشان می‌دهد که ضریب آمادگی تولید برق نیروگاه‌های کشور در فصل گرم امسال به بالای ۹۸ درصد خواهد رسید. دستیابی به این رقم در حالی است که متوسط میزان آمادگی نیروگاه‌ها در سطح جهانی حدود ۹۵ درصد است؛ این نشان‌دهنده تلاش‌های بی‌وقفه مهندسان و متخصصان داخلی است.
ریسک‌های پنهان: از مصرف بالا تا ناپایداری شبکه
با وجود آمادگی حداکثری نیروگاه‌های حرارتی، کارشناسان هشدار می‌دهند که ریسک بروز ناپایداری یا اعمال محدودیت در برخی نقاط کشور همچنان وجود دارد؛ به ویژه اگر مصرف از پیش‌بینی‌ها فراتر رود یا بخش‌هایی از تولید به طور ناگهانی از مدار خارج شوند. این شرایط می‌تواند منجر به خاموشی‌های ناخواسته در طول تابستان شود.
کارشناسان معتقدند که عبور پایدار از پیک مصرف تابستان، علاوه بر آمادگی نیروگاهی، نیازمند نگاهی واقع‌بینانه به چالش‌های ساختاری بخش تولید برق است. این چالش‌ها شامل سرمایه‌گذاری ناکافی، نیاز به تنوع‌بخشی به سبد تولید (فراتر از نیروگاه‌های حرارتی و برق‌آبی) و تسریع چشمگیر در توسعه انرژی‌های نو می‌شود. بدون راهکارهای جامع و بلندمدت، دغدغه تأمین برق در فصول گرم سال همچنان پابرجا خواهد ماند.
