روسیه به‌دنبال هم‌پایی فضایی با ایران؛ از ایستگاه مداری جدید تا ایستگاه علمی قمری
علاقه روسیه برای همکاری با ایران در ایجاد ایستگاه مداری جدید ساخت ایستگاه علمی قمری با حضور ۱۳ کشور
رئیس آژانس فضایی روسیه در هفته جهانی فضا، از دو محور مهم در سیاست فضایی روسیه سخن گفت: توسعه یک ایستگاه مداری ملی که آماده پذیرش شرکای خارجی باشد و مشارکت در پروژه بین‌المللی ساخت ایستگاه علمی قمری که روسیه و چین رهبری آن را برعهده دارند. اعلام آمادگی رسمی برای همکاری با دانشمندان و مهندسان ایرانی نمادی از تمایل مسکو به گسترش شبکه همکاری‌های بین‌المللی در حوزه فضایی است.
چه پیشنهادی روی میز است
دیمیتری باکانوف بر تمایل روسیه برای پذیرش شرکا با «شرایط برابر» تأکید کرد و از جمله امکانات مورد نظر برای همکاری نام برد: تأمین ماژول‌های تجهیزات، انجام آزمایش‌های علمی و توسعه فناوری‌های مونتاژ سامانه‌های بین‌سیاره‌ای و سامانه‌های برخاست و فرود به ماه. این رویکرد نشان می‌دهد روسیه می‌خواهد نه‌فقط شریک فنی، بلکه شریک صنعتی و پژوهشی نیز جذب کند.
ایستگاه علمی قمری؛ فراتر از تبلیغات
پروژه ایستگاه علمی قمری که روسیه و چین محور آن‌اند، تاکنون حمایت ۱۳ کشور را جلب کرده است. این ایستگاه اگر عملیاتی شود، می‌تواند قطب تحقیقاتی چندملیتی در نقطه‌ای حیاتی برای اکتشافات ماهی باشد: مکانی برای آزمایش فناوری‌های زیست‌محیطی، ساخت و آزمایش سازه‌های برخاست و فرود و توسعه علوم پایه در شرایط پایین‌گاذاری ماه. برای کشورهایی مانند ایران، ورود به چنین پروژه‌هایی فرصت انتقال فناوری و کسب تجربه عملی در مأموریت‌های فراتر از مداری را فراهم می‌کند.
چرا ایران برای روسیه جذاب است
دلایل چندگانه‌اند: نیروی انسانی تحصیل‌کرده در رشته‌های مهندسی و علوم فضایی، سابقه همکاری علمی و فناوری میان دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، و اهمیت ژئوپلیتیکی که می‌تواند تنوع شرکای روسیه را تقویت کند. از منظر تهران، همکاری با بازیگران بزرگ فضایی به معنای دسترسی سریع‌تر به دانش فنی، فرصت‌های آموزشی برای پژوهشگران و توانمندسازی زنجیره‌های تأمین داخلی است.
چالش‌ها و گام‌های لازم برای همکاری مؤثر
همکاری فضایی فراتر از امضای تفاهم‌نامه است؛ برای تبدیل اعلام علاقه به پروژه‌های ملموس لازم است:
- چارچوب حقوقی و امنیتی شفاف برای تبادل فناوری و داده‌ها بین طرفین تعریف شود؛
- برنامه همکاری مرحله‌بندی‌شده شامل پروژه‌های مشترک تحقیقاتی کوچک، اعزام تبادل پژوهشگر و کارگاه‌های توأم آموزشی و توسعه ظرفیت اجرا گردد.
این دو گام می‌تواند ریسک انتقال فناوری را کاهش دهد و پایه‌ای برای مشارکت‌های پیچیده‌تر مثل تولید ماژول یا پشتیبانی مأموریت‌های ماه فراهم کند.
نتیجه‌گیری و پیام راهبردی
اعلام علاقه روسیه به همکاری با ایران در شرایطی که بازیگران بزرگ جهانی به دنبال تثبیت حضور خود در مدار و فراتر از آن‌اند، فرصتی استراتژیک برای تهران محسوب می‌شود. تبدیل این فرصت به مزیت ملی مستلزم رویکردی منسجم استراتژیک، سرمایه‌گذاری در منابع انسانی و ایجاد ساختارهای حقوقی و فنی است تا همکاری‌های بین‌المللی فضایی به رشد صنعتی و پژوهشی کشور بینجامد.
نیما مهدوی، یکی از خبرنگاران پرتلاش و خوش‌فکر تیم خبری است که با نگاهی تازه به مسائل، به پوشش رویدادهای روز می‌پردازد. او با تخصص در حوزه‌های فرهنگی و هنری، همواره سعی دارد تا با گزارش‌های جذاب و تحلیل‌های خلاقانه، ابعاد پنهان یک خبر را به مخاطبان نشان دهد.
