تهران، کلان‌شهر پرجمعیت ایران، سال‌هاست با معضل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند. رشد بی‌رویه شهرنشینی، توسعه صنعتی گسترده و اتکای بیش از حد به سوخت‌های فسیلی، کیفیت هوای پایتخت را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. به ویژه در ماه‌های سرد سال، با افزایش فعالیت‌های صنعتی و خانگی و کاهش بارندگی، غلظت آلاینده‌ها در هوا به بالاترین حد خود می‌رسد و تنفس در تهران به امری دشوار تبدیل می‌شود.
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که در ماه‌های سرد سال، به‌ویژه آذرماه، وضعیت آلودگی هوا در تهران به اوج خود می‌رسد. شهروندان تهرانی روزهای متمادی را در هوایی ناسالم، حتی برای گروه‌های سالم جامعه، سپری می‌کنند. ذرات معلق ریزتر از ۲.۵ میکرون، که به اعماق ریه‌ها نفوذ می‌کنند، عامل اصلی این آلودگی خطرناک هستند.
مطالعات پزشکی اثرات مخرب طولانی مدت قرارگیری در معرض این ذرات را بر سلامت انسان، از جمله ابتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی، سرطان ریه، کاهش عملکرد ریه و مشکلات عصبی، نشان داده است. این آلاینده‌ها می‌توانند به سیستم عصبی مرکزی نیز آسیب برسانند و مشکلات شناختی را به دنبال داشته باشند.
ریشه اصلی این بحران زیست محیطی، فعالیت‌های انسانی از جمله احتراق سوخت‌های فسیلی در نیروگاه‌ها، کارخانه‌ها و خودروها، انتشار آلاینده‌ها از صنایع و سوزاندن زباله‌هاست. عوامل جغرافیایی و اقلیمی مانند توپوگرافی خاص تهران و پدیده وارونگی هوا نیز در تشدید آلودگی هوا نقش بسزایی دارند.
برای حل این مشکل پیچیده، راهکارهای مختلفی از جمله کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، توسعه و بهبود سیستم حمل و نقل عمومی، نظارت دقیق‌تر بر صنایع آلاینده، ارتقای کیفیت سوخت، افزایش فضای سبز و بهبود استانداردهای آلایندگی خودروها ضروری است. همکاری میان مسئولین و شهروندان برای اجرایی شدن این راهکارها، امری حیاتی برای نجات پایتخت از این چالش جدی به نظر می‌رسد. آلودگی هوا در تهران، سلامتی میلیون‌ها نفر را تهدید می‌کند و نیازمند توجه و اقدام جدی از سوی همه افراد جامعه است.
